PRAVDA ZA MEMORANDUM
Knjiga dr Aleksandra Dikića, Nastanak i nestanak jedne države – pravda za Memorandum, predstavljena je palanačkoj publici, u prisustvu autora, u sali Narodnog muzeja. Ova knjiga, čija je beogradska promocija zakazana za 29. novembar, istražuje uzroke raspada Jugoslavije, polazeći od analize stanja u tadašnjem jugoslovenskom društvu, koje je još 1986. godine sprovela Komisija Srpske akademije nauka i umetnosti.
Uvodničar, Vladimir Đurđević, podsetio je prisutne na okolnosti u kojima je pripreman Memorandum SANU o stanju u jugoslovenskom društvu. Naime, na inicijativu Odeljenja društvenih nauka, Akademija je 13. juna 1985. oformila Odbor za izradu Memoranduma, čiji su članovi bili poznati akademici, između ostalih – Mihajlo Marković, filozof, Kosta Mihajlović, ekonomista, istoričari Radovan Samardžić i Vasilije Krestić, kao i dvojica budućih predsednika SANU, Dušan Kanazir i Dejan Medaković. Memorandum je pisan u vreme kada se u takozvanoj Avnojevskoj Jugoslaviji oseća prva ekonomska kriza. To je vreme nestašica energenata, određenih životnih namirnica, pada realnih zarada i osetnog smanjenja standarda. Kriza političkog sistema ogledala se u sve primetnijem zatvaranju republičkih i pokrajinskih rukovodstava prema institucijama savezne države, uz istovremenu devijaciju ideje samoupravnog socijalizma, koja se u praksi svodila na samo deklarativno pravo radnih ljudi i građana da odlučuju o upravljanju proizvodnjom i dohotkom, budući da je glavnu reč i dalje vodila partijska birokratija. Đurđević je podsetio da je 1986. deo još nezavršenog Memoranduma objavljen u Večernjim Novostima, uz osudu da se radi o nacionalističkom pamfletu, posle čega dolazi do javnih napada, diskvalifikacija autora i pritisaka na SANU, naglasivši da Dikićeva knjiga Memorandum posmatra u širem konktekstu društvenih prilika, razmatrajući istoriju Jugoslavije, ali i potonje prilike, uoči krvavog rata na području bivše SFRJ.
Autor, dr Aleksandar Dikić, govorio je o osnovnim tezama svoje knjige. Prema Dikiću, već tokom konstituisanja zajedničke države, posle Prvog svetskog rata – primetno je da Hrvatska nastoji da ostvari izvesnu nacionalnu autonomiju. Hrvatska je u vreme Habzburške monarhije, naime, u izvesnom smislu bila autonomna, kao deo velikog carstva. Hrvati prihvataju zajedničkju državu sa Srbima, pre svega iz razloga što u kralju Aleksandru vide modernog vladara, koji prihvata evropske vrednosti, za razliku od uređenja Hrvatske pre Prvog svetskog rata, u kojoj još uvek vladaju profeudalni odnosi. Hrvatska, prema tome, u zajedničku državu ulazi sa jasnim nacionalnim interesom, insistirtajući na svojim 
granicama, koje nisu dovedene u pitanje, već je formiranjem Hrvatske banovine u stvari priznat suverenitet Hrvatske na onim teritorijama na kojima se i danas nalazi, uključujući i krajeve u kojima su živeli Srbi. Ovakva situacija ponavlja se posle Drugog svetskog rata, uprkos genocidu koji je ustaški režim sprovodio u Bosni i NDH.
Dikić je ukazao i na greške u odnosu prema Kosovu. Zbog ekonomske izolovanosti i siromaštva, albansko stanovništvo nije integrisano u jedinstveni kulturni i politički prostor, a loša ustavna rešenja, i autonomija pokrajina, doprineli su jačanju secesionističkih političkih pokreta.
Sažeto analizirajući ekonomske teškoće, napuštanje ideje građanske demokratije u korist jačanja republika kao nacionalnih država (posle uklanjanja Aleksandra Rankovića) – Dikić predočava da posle Titove smrti i urušavanja Saveza komunista, jedino JNA ostaje integrativni faktor, kao vojska bez države, pa je u začetku rata u bivšoj SFRJ upravo borba Slovenaca, Bošnjaka i Hrvata protiv Armije, kao poslednje preživele savezne tvorevine.
Dikićevo izlaganje, u kome je ukazano samo na delić bogatog sadržaja njegove knjige, izazvalo je brojna pitanja i komentare auditorijuma, pa su posle predstavljanja vođene prave male rasprave. Imajući u vidu da mnogi naši sugrađani, koje zanima novija nacionalna istorija, nisu prisustvovali promociji (iz nekog razloga, na predstavljanje ove knjige došao je samo jedan radnik Narodnog muzeja), opravdano je razmišljati o organizovanju predavanja, na kome bi Aleksandar Dikić bio u prilici da dalje razvije svoje teze.
